I- GENEL PROFİL
Tarım ve çiftlik kültürünün neredeyse 9,000 yıllık bir mazisinin olduğu bilinmektedir. İnsanlık tarihi için, tarlalara tohum ekilmesi ve tarlaların sürülmeye başlanması, önemli bir dönüm noktasıdır. Bundan sonra çiftçilik kültürü, ekim-dikim-hasat kültürü, 1000’lerce yıllık süreç içerisinde devinim göstermiştir. Tarım ve çiftçiliğin gelişmesi ile birlikte insanlar bazı temel sorunlarla karşı karşıya kalmışlardır:
-Ekinlere ve tarlalara zarar veren ve hızlı üreyen otlar ile zararlı böcekler( tarlalarda böcekler ve tahıl ambarlarında fare ve sıçanlar)
-Eski çiftçilik sadece topraktan alabildiğinin en fazlasını elde edebilmeye uğraştığı için hırpalanan toprağın yeniden ürün vermek için kendini bulması yıllar sürüyordu
-Ekinlerin büyümesi için gereken suyu sadece topraktan karşılamak sonunda çölleşmeye neden olduğu için 7,000 yıl kadar önce sulama yöntemleri bulunmuştur.
Bu sıkıntıların varlığı, tarım ile ilgili yeni endüstrilerin doğmasına yol açmıştır. Bunların yukarıdakilere göre paralel olarak sıralaması şöyledir:
- Pestisit endüstrisi
- Gübre endüstrisi
- Sulama için reservuar, kanal ve boru ağları sistemleri
Bu sistemlerin ve endüstrilerin gelişmesi ile birlikte, son yüzyılda yaşanan bazı devrimler, tarımda verimin ve üretimin artmasını sağlamıştır. Bunlar şöyle sıralanabilir:
- Mekanizasyon, tarımsal üretimde emeğin yerini almış, verimi arttırmış ve çok büyük toprakların seri bir şekilde işlenebilmesine olanak vermiştir.
- Kimyasal devrim, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ekinlere zarar veren ve ürünü yok eden tarla haşerelerinin kontrol edilebilmesini sağlamıştır.
- Yeşil Devrim ise Kuzey Amerika ve Asya’da ekin türlerinin genetik olarak yeni türlerinin bulunması ile verimlilik ve miktar artışını beraberinde getirmiştir.
Tarımsal üretim, gelişmiş ülkelerde işgücünün %1-%4’ünü oluştururken, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde bu oran oldukça yüksektir. Dünya tarım işgücünün, %75’i Asya’da bulunmaktadır. Buna karşılık gelişmiş ülkeler için bu oran, sadece %4 civarındadır. Tarımsal alanlarda kadınlar, erkekler, yaşlılar ve çocuklar çalışmaktadır. Kadınlar, Sahara-Altı Afrika’da, yerel üretimin %90’ını gerçekeştirmektedirler. Çocuklar da, tarımsal üretimin hep bir parçası olmuşlardır. Kimileri aileleri ile birlikte büyük plantasyonlarda, kimileri karın tokluğuna, kimileri ise kölelik koşullarında, üretimin her safhasında çalışmışlar ve çalışmaya devam etmektedirler. ABD’de çiftliklerde yaşayan 19 yaş altındaki 2,000,000 çocuktan, her yıl 100,000 kadarı üretim ve çiftlikte yapılan işlerle bağlantılı bir sebepten ötürü kazaya uğramaktadır.
II- TARIM SEKTÖRÜNDE SAĞLIK SORUNLARI, KAZA VE HASTALIK ŞABLONU
Tarım işleri, çeşitli sağlık sorunlarını beraberinde getirebilmektedir. Tarım çalışanları; kanser, solunum hastalıkları, yaralanmalar ve kazalar konusunda önemli risklerle karşılaşmaktadırlar. Tarımsal arazilerin, genellikle merkeze uzak yerlerde olması, acil sağlık hizmetleri elde etmek konusunda bazı yoksunlukları beraberinde getirmektedir.
Çalışma ortamı; havadan, araziden ateşten ve makinalardan kaynaklanan ‘fiziksel tehlikeleri’, pestisit, gübre ve yakıttan kaynaklanan ‘toksikolojik tehlikeleri’ ve tozlardan kaynaklan tehlikeleri içinde barındırmaktadır. Sağlık konusunda tehlikeler yaratan bu faktörleri 6 başlık altında toplamak mümkündür.
1- Solunum yolları tehlikeleri
2- Dermatolojik tehlikeler
3-Toksik ve neoplastik tehlikeler
4- Kazalar ve yaralanmalar
5- Mekanik ve termal stres
6- Davranış kaynaklı tehlikeler
II 1. Solunum Tehlikeleri ve Hastalıklar
| Tehlikeler | Hastalıklar |
Tahıl tozları, hayvan kepekleri, mantar antijenleri,
toz akarları(maytlar^), organofosforik insektisitler
|
Astım* ve rinit*
|
Organik tozlar
|
Astım*
|
Bitkilerin bazı kısımları, endotoksinler ve mikotoksinler
|
Mükoz zar iltihabı*
|
İnsektisitler, arsenik, iritan tozlar, amonyak, tahıl tozları
|
Bronkospazm*, bronşit*
|
Küflü saman ve tahıllardan bırakılan termofilik
aktinomisitlerin üstündeki mantarsı sporlar
|
Aşırı duyarlılık pnömoniti*
|
Küflü şeker kamışı
|
Bagassosis*- şeker kamışı tozuna aşırı
duyarlılık pnömoniti*
|
Mantar sporları
|
Mantar işçisi hastalığı
|
Küflü saman
|
Çiftçi akciğeri hastalığı*
|
Nemli akçaağaç mantarı
|
Akçaağaç kabuğu soyanların hastalığı
|
Böceklenmiş tahıl
|
Buğday biti hastalığı*
|
Silo(tahıl deposu) içinde küflü silaj(hayvanlar için fermente
edilmiş saman)
|
Silo yükleyicileri sendromu
|
Fermente olan silaj üzerindeki nitrojen dioksit
|
Silo işçileri hastalığı, silo akciğeri*
|
Dekompozisyon gazları:amonyak, hidrojen sülfür, karbon
monoksit, methan, sulfür dioksit, ozon ve nitrojen oksitleri
|
Akut akciğer tepkileri
(akut pulmonary responses)
|
II.2. Dermatolojik Tehlikeler ve Hastalıklar
| Tehlikeler | Hastalıklar |
Amonyak, kuru gübreler, sebzeler, soğanlı bitkiler,
pestisitler, deterjanlar, petrol ürünleri, solvanlar
|
Kontakt dermatit(iritan)*
|
Akarlar(maytlar^)
|
Tahıl kaşıntısı
|
Bazı pestisitler(dithiocarbomat, prethrin, thioate,
thiuramus, parthion ve malathion)
|
Kontakt dermatit(alerjik)*
|
Laleler, ve lale soğanları
|
Lale parmağı hastalığı*
|
Creosote ve furocoumarin
|
Kontakt dermatit*
|
Güneş ışığı ve UV radyasyonu
|
Melanoma*, dudak kanseri*
|
Nemli ve sıcak ortamlar
|
Kontakt Dermatit(sıcak kaynaklı)*
|
Islak tütün yaprağına dokunma
|
Nikotin zehirlenmesi-yeşil tütün hastalığı
|
Ateş, elektrik, asit ya da kaustik kimyasallar,
kuru gübre, sıvılaştırılmış amonyak anhidr
|
Yanıklar*
|
Arı, sinek, akar(mayt^), örümcek, akrep, yılan sokmaları
|
Sıtma*, lyme hastalığı*
|
Yırtılmış metaller
|
Tetanoz*
|
^Akar(mayt):Böcekten farklı olmayan, mikroskopla görülebilen mikro canlıdır.
II.3.Toksik ve Neoplastik Tehlikeler
Tehlike
|
Hastalıklar
|
Çözücüler, benzen, duman, dezenfektanlar, gaz,
insektisitler(organophosphate, carbomate, organochlorine),
herbisitler( phenoksy-aliphatic asit,
bipryidyl, triazine, arsenik, acentanilid, dinitro toluidine),
fungisitler( thiocarbomate,dicarboksimide)
|
Akut zehirlenme, Parkinson hastalığı*, periferal nörit*,
Alzheimer hastalığı*, ensefalopati*, hodgkin lenfoma*,
non-hodgkin lenfoma, multipl miyeloma*, lösemi*
|
Günışığı(solar) radyasyonu
|
Cilt kanseri*
|
II.4.Yaralanma ve Kaza Tehlikeleri
Tehlikeler
|
Hastalıklar
|
Yol araçları kazaları, zirai makinalar, objelerin vurması,
düşmeler, oksijen azalması ve ateşler
|
Ölümler
|
Traktörler
|
Göğüs ezilmesi, dolaşım durması(strangulasyon), asfiksi*
|
Matkap
|
Hipovolemya(kan kaybı), asfiksi*
|
Elektrik
|
Elektrik çarpmaları
|
Makinalar, büyük baş hayvanların çifte vurması
ve saldırması, düşmeler
|
Tetanoz*, ölümcül olmayan yaralanmalar
|
Saman balyalama
|
Yanıklar*, çarpma, kırıklar, amputasyon*(kopma)
|
Mısır toplama
|
El yaralanmaları(yanıklar*, parmak kopması)
|
Ateş ve patlamalar
|
Ciddi veya ölümcül yanıklar, dumana maruz kalma
|
II.5. Mekanik ve Termal Stres Tehlikeleri
Tehlikeler
|
Hastalıklar
|
Tendon zorlaması, esneme, aşırı yüklenme
|
Tendon ile ilgili rahatsızlıklar
|
Tekrar eden hareketler, rahatsız bilek duruşu
|
Karpal tünel sendromu*
|
Ellerin titremesi
|
Raynaud sendromu*
|
Tekrar, aşırı güç kullanma, kötü vücut duruşu,
tüm vücudun titremesi
|
Dejeneratif değişimler, bel ağrısı, disk zedelenmesi,
kas-iskelet sistemi yaralanmaları
|
Motor ve makine sesleri
|
Duyma kaybı
|
Yüksek metabolizma, yüksek ısı, nem, su ve elektrolit azlığı,
|
Sıcak krampları, sıcak bunalmaları ve sıcak çarpması
|
Düşük ısılar ve kuru giysi yokluğu
|
Hipotermi*, soğuk şişliği, soğuk ısırması
|
II.6. Davranış Kaynaklı Tehlikeler
Tehlikeler
|
Hastalıklar
|
İzolasyon, ekonomik sıkıntılar, şiddet, kuşaklar arası sorunlar,
madde bağımlılığı, ensest, pestisitler, risk alma, hava,
immmobilite, ataerkil davranışlar
|
Depresyon, heyecan, intihar, moral bozukluğu, hayata küsme
|
Tüberküloz, cinsel yolla bulaşan hastalıklar(göçmen işçiler)
|
Bireyler arası hastalıklar
|
III- TARIM İŞÇİLERİ İÇİN SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Tarım çalışanları yukarıda 6 farklı alanda incelendiği gibi önemli sağlık, kaza ve yaralanma tehlikeleri ile karşılaşmaktadırlar. Tarım sektörü ABD’de 100.000 kişi başına en çok ölüm görülen sektörlerden biridir. Bütün sektörlerin ortalaması (1980-1989) 100 bin kişi için 7,0 iken tarım için bu 22,9 olmuştur. Bu gerçekten dikkate alınması gereken bir bulgudur. Karşı karşıya kalınan tehlikeler ve bunlara yakalanma konusunda veri olan riskler göz önüne alındığında iş sağlığı güvenliği konusunda ciddi uygulamaların gerektiği görülmektedir. Buradan hareketle risklerle karşılaşıldığında zedelenmeyi azaltmak ya da ortadan kaldırmak için Kişisel Koruyucu Donanımlar kullanılmalıdır.
Daha önceki bölümlerde görüldüğü gibi tarım işçileri pestisitler, insektisitler, silo ambarlarındaki silajlar, küflü saman ve şeker kamışı, mantar sporları ve ozon, metan, amonyak gibi kimyasallara maruz kalabilmektedirler. Bütün bunlar solunum yollarını son derece olumsuz etkilemektedir. Bütün bu tehlikelere karşı ortamda bulunan toz arındırılmalı, silo ambarlarında iyi havalandırma yapılmalı, nem ve küflü ortamlar yok edilmelidir. Ancak alınan bu önlemler bütün tehlikeleri yok etmek için yeterli değildir. Özellikle ilaçlama yapılırken ya da diğer solunum risklerinin bulunduğu bu alanlarda dolaşılırken mutlaka solunum koruyucu donanımlar kullanılmalıdır.
Bunlarla birlikte entegre pest yönetimi, iyi sosyal hekimlik uygulamaları, aşılar, haşere kontrolü, koruyucu kremler, iyi pestisit kullanma uygulamaları, pestisit kullanımından sonra araziye doğru zamanda tekrar giriş, kanserojen belirlemesi ve ayrımının yapılması, kutuların güvenlik kurallarına göre etiketlenmesi İş Sağlığı Güvenliği açısından son derece önemlidir. Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakıkkında Yönetmelik ve Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik, konuyla ilgili önemli bir yol göstericidir.
Çiftçiler arasında aynı zamanda yukarıdaki bölümlerde söz edilen çeşitli cilt hastalıklarına da sıkça rastlanmaktadır. Hasat yapılırken, bitki, ot, mısır ve pamuk toplanırken cilt tahriş olabilmektedir. Ayrıca sıkça böcek ısırmaları, sokmalar ve buna benzer durumlarla da karşılaşılmaktadır. İş yapılan ortam kimi zaman kuru ve sıcak, kimi zaman soğuk ve nemli olabilmektedir: Tıpkı pamuğun sıcak günlerde toplandığı ya da pirinç tarlalarının bataklık olduğu gibi. Bütün bu koşullar da cildi olumsuz etkileyebilmekte ve kansere varıncaya değin birçok ciddi hastalığa neden olabilmektedir. Bu nedenle iklim koşullarına uygun koruyucu giysiler giyilmelidir.
*
Burun iç yüzeyi mukoza diye de bilinen bir tabaka ile döşelidir. Bu mukoza üzerinde burundan geçen solunum havasının filtre edilmesi ve nemlendirilmesi görevini üstlenmiş hücreler vardır. Ancak bu hücreler solunum havası ve dış ortamla çok yakın ilişkileri nedeniyle allerjenlerle sık olarak karşılaşmakta ve duyarlı hale gelmektedir. Bu duyarlılaşma normal burun mukozasını değişime uğratır. Bu değişimler sonrası Allerjik nezle veya allerjik rinit denilen bir tablo ortaya çıkar. Bu tabloda burun kaşıntısı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hapşırık, gözlerde kaşıntı ve sulanma gibi belirtiler gözlenir. Ayrıca bu belirtilere eşlik eden yeni bazı hastalıkların görülmesine de neden olurlar.
Alzheimer hastalığında henüz bilinmeyen nedenlerle beynin belli bölgelerinde proteinler birikerek sinir hücrelerini hasara uğratmakta; birbirleri ile olan bağlantılarını koparmakta ve sinir uyarılarını taşıyan bazı kimyasal maddelerin miktarını azaltmaktadır. Kısacası, beynin iletişim ağı ciddi anlamda bozulmaktadır. Bunun sonucunda da bilgiler ve zihinsel beceriler birer birer yitirilmektedir.
Astım, solunum yollarının ataklar halinde gelen tıkanmaları ile kendini gösteren kronik bir hastalığıdır. Astımda solunum yollarının şişmesi ve tıkaçların oluşması sonucu havanın akciğerlere girip çıkması engellenir. Hastalar ataklar arasında kendilerini iyi hissederler. Ataklar sırasında öksürük, göğüste sıkışma hissi, solunumda hızlanma, hırıltı ve nefes darlığı olur. Astımlı hastalar çevredeki birçok maddeye astımlı olmayanlara göre daha duyarlıdır. Bu uyarılar hastalarda hırıltı ve öksürüğe yol açar.
Normal solunum ile akciğer keseciklerinden kan geçmekte ve kandaki karbondioksitte akciğer keseciklerine geçmektedir. Eğer çeşitli nedenlerle bu işlemler yapılamaz ise, kandaki karbondioksit düzeyi yükselir.Buna asfiksi (boğulma) denir.
Bronkospazm, bronş düz kaslarının ani kasılması sonucu daralma ile birlikte nefes almakta yaşanan büyük sıkıntıdır. Astım ve bronşit hastalarında sıkça görülür.
Bagassosis, uzun süreden beri balyalanmış ve depo edilmiş olan şeker kamışından çıkan tozlardan ileri geçen bir akciğer hastalığıdır. Küflü tozlardan gelen allerjik bir hastalık da olabilir.
Bronşit, akciğerlere giden havayollarının iç yüzündeki zarın iltihaplanmasıdır. Akut ve kronik olarak iki gruba ayrılır.
1- Akut Bronşit: Genellikle grip, kızamık, boğmaca veya tifo gibi hastalıklar sırasında görülür.
2- Kronik Bronşit: Bu çeşit bronşitte; havayollarını yağlayan bezler büyümüş, iç yüzlerinde bulunan tüyler görevini yapamaz olmuştur.
Cilt kanseri, deri üzerindeki iyileşmeyen yaradır. Görünür yerde olduğu için tanısı kolay ve tedavi edildiği takdirde ölüm riski düşük tümörlerdir. Vücudun her yerinde görülürse de sık olarak güneşe sunuk kalan bölgelerde rastlanır.
Çiftçi Akciğeri, küflenmiş saman veya kuru ot tozlarının, çiftçilerin solunum yoluyla akciğerlerine girmesinden meydana gelen akut bir akciğer hastalığıdır.
Dudak kanseri, güneş ışınlarına sunuk kalma ile ilgilidir ve sıklıkla alt dudakta ve dudak mukozası-deri bileşiminde orta hat boyunca ortaya çıkar. Genelde dudak kanseri, tipik olarak yüzeyel deriden kabarık bir deri-mukoza değişikliği olarak başlar; üzerinde yara açılabilir. Geleneksel tedavilere karşın iyileşmeyen ,kanama ve kabuklanma gösteren tümör haline gelir.
Ensefalopati, beyni etkileyen her türlü hastalığa verilen genel addır.
Soğuğa bağlı doku zedelenmelerinin dereceleri :
-
DÜŞÜK ISI (Hipotermi) : Vücut ısısında düşmedir. Damarlarda büzülme, kaslar arasında eşgüdüm bozukluğu, kas güçsüzlüğü, mental yetide azalma vardır. Belirtileri :
-
Sağ eli kullanma yetikisinde kayıp
-
Sağ el egemenliğinin kaybı
-
Reaksiyonlarda genel yavaşlama
-
Vücutta peltekleşme
-
Düşünce sığlığı
-
Mantıksız davranışlar
-
Eylemsizliğe bağlı metabolik ısıda azalma.
Vücut ısısı düşmeyi sürdürürse, kalp atım hızı düşer; soluk alıp verme yüzeyelleşir. Isı düşüşünün sürmesi halinde, ventriküler fibrilasyon çıkar. Islaklık bütün bu süreçleri hızlandırır.
-
SOĞUK VURMASI (pernio, frost-nip, chillblain) : Yerel, yüzeyel donmaya bağlı zedelenmedir. Deri altı kanamalara bağlı koyu mavi küçük kabarcıklar vardır. Bu kabarcıklar ya ülserleşir-nekroze olur; ya da ağrılı ve yavaş bir iyileşme gösterir. Yinelemelerinden kaçınılmalıdır.
-
SİPER AYAĞI (Trench foot, immersion limb) : Dolaşım bozulur; dokunun beslenmesi bozulur. Deride ülser ve nekroz gelişir.
-
DONMA (Frostbite) : Doku donar; buz kristalleri ortaya çıkar. Hücresel düzeyde parçalanma vardır. İyileşmede, donan dokunun derinliği önemli rol oynar. Eğer damarlar donmuşsa, doku ölümü (nekroz) ortaya çıkabilir. Donmada deri kızarır ve mavimsi kırmızı bir renk alır. Etkilenen bölgede yanma tarzında bir ağrı ve uyuşma olur. Donan bölge kansızlığa bağlı balmumu solukluğunu alır. İlk etkilenenler parmaklar, yanaklar, burun ve kulaktır.
Lenf kanserlerinin genel adı lenfomadır. Oldukça seyrek karşılaşılan kanserlerden olan Hodgkin hastalığı, lenfoma gruplarından biridir. Lenf kanserlerinin geri kalanına Hodgkin-dışı (non-Hodgkin) lenfomalar denmektedir.
Kontakt dermatit, derinin bazı maddelerle teması sonucu oluşan bir reaksiyondur. Bu reaksiyonların % 80’ i tahrişe bağlı reaksiyonlar (örneğin: bulaşık yıkama sonucu oluşan el gibi), % 20’ si de allerjik reaksiyonlardır. Reaksiyon temastan hemen sonra oluşmaz. Temas sonrası 1-3 gün sonra oluşan belirtiler genellikle 1 hafta veya daha sonra kaybolur. Deri kırmızı, kaşıntılı, iltihaplı ve kabarcıklı bir hal alır. Reaksiyon genellikle temas yerinde en yoğundur; derinin diğer bölgelerinde de olabilir.
Karpal tünel sendromu, elin ve el bileğinin ağrılı bir hastalığıdır. Karpal tünel, el bileğindeki kemik ve diğer dokuların oluşturduğu dar bir kanaldır. Bu tünelin içinden median sinir geçer. Bu sinir başparmak, işaret parmağı, orta parmak ve yüzük parmağının duyusunu alır ve başparmaktaki kaslara kumanda eder. Bu tünelin içerisindeki bağlar ve tendonlar şişip gerildiği zaman, median sinire baskı yaparlar. Bu baskı giderek karpal tünel sendromunu oluşturur.
Lale Parmağı, lale toplayan yada satarken sürekli dokunan kişilerin bazılarında parmak uçlarında kaşıntı, şişme, kızarma ile birlikte görülen bir allerjik rahatsızlıktır.
Lyme hastalığı, insan ve hayvanlarda görülebilen ve kenelerle bulaştırılan (taşınan) bakteriyel bir hastalıktır. Bu hastalığa Borrelia burgdorferi bakterisi neden olmaktadır.
Yüksek ateş ,iştahsızlık bitkinlik ,ani gelen şiddetli ağrılar ,davranış bozuklukları
bilinç kaybı olabilir.
Lösemi, (kan kanseri) ya da ilik kanseri olarak da bilinen bir hastalıktır. Kemik iliğinde kan yapımından sorumlu hücrelerin kanserleşmeleri sonucunda gelişir ve aslında tek bir hastalık değildir; çok değişik tipleri vardır. Kanserleşen ilik hücreleri sağlıklı kan üretmedikleri gibi, iliği istila etmek suretiyle sağlıklı kan üretebilecek hücrelere de yer bırakmazlar.
Melanoma, vücutta bulunan benlerden her hangi birinin renginde, büyüklüğünde veya şeklinde meydana gelen bir sıra dışı değişimdir.
Multipl miyeloma, bir kanser çeşididir. Plazma hücreleri denen bir beyaz kan hücresi türünü etkiler.
Müköz zar iltihabı, ağız-burun içi-barsak-mide-vajina ve akciğeri döşeyen zarla kaplı alanların iltihaplanması.
Parkinson hastalığı, beyinde hareketlerimizden sorumlu olan hücrelerin ufak bir bölümünün hasara uğraması ve eksilmesi, dejenerasyon sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hücreler dopamin adı verilen kimyasal bir madde salgılar. Dopamin, bilgileri bir sinir hücresinden diğerine gönderir. Beyinde yeterli dopamin yapılamazsa hareket ve denge işlevleri etkilenerek Parkinson hastalığı belirtileri ortaya çıkar.
Periferal nörit, sinir uçları iltihaplanması ile ilgili bir rahatsızlıktır.
Raynaud Sendromu, el ve ayak parmaklarının soğuğa sunuk kalması nedeniyle ağrı ve uyuşuklukla birlikte soluklaşmasıdır. Dolaşım bozukluğu nedeniyle hastalık görülür. Genellikle bu hastalığın altında başka nedenler vardır. Bu nedenler bilinmiyorsa Raynaud’s sendromu adını alır. Sürekli sarsıntı yapan makinalarla çalışan işçilerde görülür.
Sıtma, hastalık yapıcı bir parazit olan plazmodiumların, dişi anofel sivrisinekleriyle insanlara bulaşmasıyla yayılan ateşli bir hastalıktır. Batı dillerinde bu hastalık için ‘Malaria’ terimi de kullanılır ki bu İtalyancada ‘kötü hava’ anlamına gelir. Hastalığın en önemli belirtisi olan titremeyle yükselen ateş, plazmodiumun çeşidine göre değişik şekillerde olur. Çok eski zamanlardan beri bilinen bu hastalığın tanısının konulması kolaydır; ayrıca tedavisi de olasıdır.
Silo akciğeri, silolarda azot gazlarının bazı çiftçilerin solunum yoluyle akciğerlerine girmesinden meydana gelen bir hastalıktır.
Tetanoz mikrobu, genellikle toprakta, nemli ortamda, ev-ameliyathane tozlarında, tuzlu suda, özellikle gübre içerisinde ve oksijensiz ortamda yaşayabilen, ısıya dayanıklı bir mikroptur. Vücuda çok küçük yara ve kesiklerden bile kolayca girebilen Tetanoz mikrobu, salgıladığı Tetanospazmin adlı “Tetanoz zehiri” ile omuriliğe ve sinir sistemine zarar vermekte ve gelişmiş tüm tedavi olanaklarına rağmen hala 10 hastadan 6’sının ölümüne yol açmaktadır.
Verem, (Tüberküloz) olarak da adlandırılan verem hastalığı insanlık tarihinin ilk çağlarından itibaren görülen en eski hastalıklardan birisidir. Verem esas olarak akciğerleri tutan ve bunun yanı sıra diğer birçok organda da yerleşebilen Mycobacterium Tuberculosis (Koch basili) mikrobunun oluşturduğu bir hastalıktır. Bağışıklık sistemi hücreleri savaşmalarına karşın mikropların tamamını genellikle öldüremez. Basiller akciğerlerde yuvalar oluşturmasına neden olur. Verem en çok omurga, kalça kemikleri, lenf bezleri, böbrekleri etkiler. Hastalığı, yalnızca akciğer veremi olan kişiler yayabilir. Bu kişilerin öksürmesi, konuşması ve hapşırması sonucu mikroplar damlacık şeklinde havaya atılırlar. Ortamda bulunan diğer sağlıklı kişiler havada asılı kalan bu mikropları soluk alırken akciğerlerine alırlar. Kaşık, çatal, bardak gibi eşyalardan hastalık bulaşmaz. Verem mikrobu vücuda girdikten sonra uzun süre hastalık yapmadan kalabilirler. Bu dönemde vücut tarafından oluşturulan verem mikrobu bulaştığını genellikle bilmez.
Yanık, ısı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere sunuk kalma sonucunda deri ve derialtı dokularda meydana gelen yaralanmadır.
1. derece yanıklar: Derinin sadece en üst tabakasının zedelendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik ve ağrı görülür. Örnek: güneş yanıkları.
2. derece yanıklar: Derinin üst ve değişen oranlarda alt kısmının etkilendiği yanıklardır. Kızarıklık, gerginlik, ağrı ve su toplanması (bül) ile karakterizedir.
3. derece yanıklar: Tüm deriyi kapsayan; derialtı dokularına, derin dokulara ve hatta kemiklere kadar ulaşan yanıklardır. Deri kuru kayış gibi olabilir veya renk değişikliği görülebilir (kömür gibi, beyaz veya kahverengi olabilir ). Şiddetli yanıklarda, yüzeysel sinir uçları ve kan damarları zedeleneceğinden yanık alanda his kaybı olabilir; buna karşın çevredeki daha az yanmış olan doku aşırı ağrılı olabilir.