Bize bir şey olmaz… ! mı? acaba…… 17 Ağustos 1999 depremi bize bir şeylerin çok acı bir şekilde olabileceğini gösterdi.
Ülkemizin çok büyük bölümü deprem kuşağı üzerinde yer almakta, sanayimizin ve nüfusumuzun en yoğun olduğu Marmara bölgesinde de her an şiddeti büyük bir deprem beklenmekte. Başta deprem olmak üzere işyerlerinin acil duruma hazırlıklı planlarını (yasal olarak da) yapması, olası senaryolar geliştirerek bu planları test etmesi ve yılda en az iki defa alarm ve tahliye denemesi yapması gerekmektedir. Bu bağlamda işyeri bazında , planların uygulamasını yapacak, acil müdahale ekipleri (röle ekipleri) oluşturulmalı, gerekli araç ve gereçlerle donatılmalı ve bunları uygun şeklide kullanmaları konusunda eğitilmeleri; böylece cana , mala ve çevreye gelebilecek hasarlar en aza indirilmelidir. Aslında Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik’de (Madde 127); .. 50 kişiden fazla insan bulunan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerde aşağıdaki ekipler’in oluşturulması zorunluluğu getirilmiştir.
a) Söndürme ekibi,
b) Kurtarma ekibi,
c) Koruma ekibi,
d) İlk yardım ekibi.
Söndürme ve kurtarma ekipleri en az 3’er, koruma ve ilk yardım ekipleri ise en az 2’şer kişiden oluşmalıdır. Kurumda sivil savunma servisleri kurulmuşsa; söz konusu ekiplerin görevleri, bu servislerce yürütülmelidir.
Bu ekiplerden aşağıda belirtiler görevleri yerine getirmesi istenmektedir (Madde 128).
a) Söndürme Ekibi: Binada çıkacak yangına derhal müdahale ederek söndürmek ve/veya genişlemesine mani olmak. (Yangın yerinin alt, üst ve yanlarındaki odalarda gereken tertibatı alır, yangını söndürmeye veya genişlemesini önlemeye çalışırlar.)
b) Kurtarma Ekibi: Yangın vukuunda can ve mal kurtarma işlerini yürütmek. (Varsa önce canlıları kurtarırlar, daha sonra yangında ilk kurtarılacak evrak, dosya ve diğer eşyayı diğer bulunanların da yardımı ile ve büro şeflerinin nezareti altında mümkünse çuvallara ve torbalara koyarak boşaltılmaya hazır hale getirirler. Çuval ve torbalar, bina yetkililerinin lüzum görmesi halinde binanın henüz yanma tehlikesi olmayan kısımlarına taşınır.)
c) Koruma Ekibi: Kurtarma ekibince kurtarılan eşya ve evrakı korumak,yangın nedeniyle ortaya çıkması muhtemel panik ve kargaşayı önlemek. (Boşaltılan eşya ve evrakı, güvenlik güçleri veya bina yetkililerinin göstereceği bir yerde muhafaza altına alır ve yangın söndürüldükten sonra o binanın ilgililerine teslim ederler. )
d) İlk Yardım Ekibi: Yangın nedeniyle yaralanan veya hastalanan kişilere ilk yardım yapmak. (Yangında yaralanan veya hastalananlar için ilkyardım hizmeti verirler. )
İşyerlerinde ayrıca “haberleşme” , “halkla ilişkiler” , “bakım- onarım” , “personel” , “özel tehlikeler” ve ” taşımacılık” ile ilgili ; “deprem, sel, fırtına, hortum, sabotaj, yangın, yıldırım düşmesi, kimyasal madde döküntüsü- saçıntısı, yangın, olağan dışı sıcaklık değişimleri, savaş vb. olağandışı durumlara karşı” acil müdahale ekipleri kurulabilir. Bu ekiplerin acil durum öncesi, sırası ve sonrasında görevlerini sağlıklı bir şekilde başarabilmeleri için de bir takım araç ve gereçlerle donatılmaları ve bunların güvenli bir şekilde kullanılması konusunda eğitilmeleri gerekmektedir.
Acil Müdahale Ekiplerinin gereksinim duyacakları ve işyerinde(ki olası risklere göre) bulundurulması gereken araç ve gereçlerden bazıları şunlar olabilir:
- Anti kimyasal duş
- Yanıklarla mücadele malzemesi (yanık kitleri, yanık battaniyesi),
- (Kimya fabrikaları için) Pozitif hava basınçlı gaz elbiseleri, maskeleri
- İlk yardım dolabı, oksijen tüpü, toz ve gaz maskeleri
- Elektrik-enstrüman takımı
- Mekanik bakım – onarım takımı (Kesme şaloma, taş motoru, çekiç, makas, kazma, balyoz, levye, hidrolik ekipmanlar vb.)
- Projektör
- Dizel seyyar hava kompresörü
- Seyyar Jeneratör
- Seyyar hava tüpleri (Ör.:150 bar, 40 litre, 30 mt. hortumlu ve tekerlekli)
- Seyyar hava pompası
- Uydu bağlantılı telefon
- Yangınla mücadele (itfaiyeci) elbisesi, başlığı – bareti, çizmesi, eldiveni.
- (Taşınabilir yangın söndürücüler, köpük yapıcı maddeler, yedek yangın hortumları, lansları , kancalar, yangın baltaları vb.)
- Döküntü – saçıntı kimyasal maddeleri çevirme ve emme malzemesi (kürek, faraş, süpürge vb dahil).
- Kimyasal madde taşıyan boru ve tanklardaki olası delinme ve yırtılma durumunda kullanılabilecek tıkaç ve bağlama donanımı.
İşyerinin yeri, çevresi ve olası riskleri (işyerinde bulunan kimyasal maddeler) ve personel sayısına göre seçilen bu malzemelerin serin, kuru, iyi havalandırılan, ısıya ve ışığa doğrudan maruz kalmayacakları yerde depolanması, bakım, onarım, temizlik ve kontrollerinin de düzenli olarak yapılması gerekmektedir.
İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde;
“(Madde 7 ) Hangi tür iş ekipmanlarının kontrollere tabi tutulacağı, kontrollerin kimler tarafından ve hangi sıklıkla ve hangi şartlar altında yapılacağı ile kontrol sonucu düzenlenecek belgelerle ilgili usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenecektir” hükmüne rağmen henüz bu yönde bir talimat veya tebliğ yayınlanmamıştır. Ancak anılan bu yönetmelikte ;
“a) İşçilere kullandıkları iş ekipmanı ve kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve uygun olması halinde yazılı talimat verilecektir. Bu talimat, üretici tarafından ekipmanla birlikte verilen kullanım kılavuzu dikkate alınarak hazırlanacaktır.
b) Bu bilgiler ve yazılı talimatlar en az;
1) İş ekipmanının kullanım koşulları,
2) İş ekipmanında öngörülen anormal durumlar,
3) İş ekipmanının önceki kullanım deneyiminden elde edilen sonuçlar,
ile ilgili bilgileri içerecektir.
İşçiler, kendileri kullanmasalar bile çalışma alanında veya işyerinde bulunan iş ekipmanlarının kendilerini etkileyebilecek tehlikelerinden ve iş ekipmanı üzerinde yapılacak değişikliklerden kaynaklanabilecek tehlikelerden haberdar edilecektir.
c) Bu bilgiler ve yazılı talimatlar, ilgili işçilerin anlayabileceği şekilde olacaktır”. .. denilmektedir…
Gerek işyerinde acil müdahale ekiplerinin kullanabileceği, gerekse başka amaçlarla kullanılabilecek tüm ekipmanlarının kullanılmaya başlamadan önce öğrenilmesi, kullanılması konusunda çalışanların iyi bir şekilde eğitilmesi gerekmektedir. Burada, bu iş ekipmanlarından Hidrolik Ekipmanlarla Güvenli Çalışma kurallarına (“2M Makine- Genel Ürün Kataloğu No:3 2006/2007 s.196’da”
söz edilen; “Emniyete Giden 20 Adım – Hayati Bilgiler” den de yararlanarak bir göz atalım:
İş Sağlığı Güvenliği Tüzüğü Madde 365 – Krikolar,yük kaldırılırken yere sağlam bir şekilde ve dik olarak konulacak ve yükler istenilen yüksekliğe kaldırıldıktan sonra,krikolar dayanıklı ve uygun takozlarla beslenmedikçe bu yüklerin altında veya üstünde çalışılmayacak ve yüklerin kriko ile indirilmesinde gerekli tedbirler alınacaktır.
Hidrolik Sistemler Hakkında Bilinmesi Gerekenler
- Herhangi bir hidrolik ekipmanı kullanmadan önce mutlaka kullanma talimatlarını dikkatlice okuyunuz ve anlaşıldığından emin olunuz.
- Ekipmanın verilen maksimum kapasitesi kesinlikle aşılmamalıdır. Kapasite, basınç ve stroğun %80’iinin kullanılması en ideal çözümdür.
- Her türlü kaldırma işleminde silindirin taban alanının tamamının sağlam zemine oturtulması gereklidir. Gerektiği zaman taban destek plakaları kullanılmalıdır.
- Daima kullanmadan önce tüm sistemi gözden geçiriniz. Kesinlikle hasarlı veya aşırı derecede aşınmış yıpranmış malzemeleri kullanmayınız.
- Sistemdeki tüm ekipmanların birbiri ile uyumlu basınç ve kapasite değerlerine sahip olduğunu kontrol ediniz. Sistemin kapasitesi tüm sistem içerisindeki en düşük kapasiteli ekipmanın kapasitesi ile sınırlıdır.
- Sistemi yük altında kullanmadan önce daima başta birkaç kez deneyiniz. Bu şekilde sistem ve kontrolları ile ilgili iyi bir izlenim edinirsiniz.
- Hiç bir zaman hidrolik bir ekipmanı hortumundan tutarak taşımayınız veya sürüklemeyiniz, bu , hortumda hasara veya muhtemel bir arızaya sebep olabilir.
- Hidrolike ekipmanlarınızı daima temiz, kuru ve diğer zararlı maddelerden arındırılmış olarak saklayınız.
- Hidrolik hortumların burkulmasını veya kırılmasını önleyiniz. Kesinlikle hortumların üzerinden araç geçirmeyiniz veya ağır şeyler düşürmeyiniz. Hortumlardan şüphe ediyorsanız kullanmadan önce mutlaka hortumları basınç testinden geçiriniz.
- Daima satıcı tarafından tavsiye edilen uygun hidrolik yağ kullanınız. Aksi
takdirde ekipman garantiniz geçersiz olacaktır. - Hidrolik ekipmanlarınızı daima açık ateşten ve 65 dereceyi geçen sıcaklıklardan uzak tutunuz.
- Daima yükü merkezleyerek kaldırınız ve ekipmanın tam olarak yükün altında olduğunu ve kaldırma işleminin paralel olarak yapıldığını kontrol ediniz. Yan yükleme tesirini azaltmak için gerektiğinde oynar başlık kullanınız.
- Hiçbir zaman vücudunuzu yükün altına yada uygulanan kuvvet ile arasına sokmayınız. Yükün altına girmeden veya yaklaşmadan takoza alınmalıdır.
- Basınç altında hiçbir zaman hidrolik bağlantıları takıp çıkarmayınız.
- Kesinlikle ekipmanların fabrika değerlerini aşan basınca ayarlamayınız. Sistemin basıncını gözlemek için manometre kullanınız. Arıza giderilene veya tesbit edilene kadar ekipmanı kullanmayınız.
- Daima yağ sızıntılarını kontrol ediniz.
- Hortumları çıkarmadan önce daima pistonun tam olarak kapalı olduğunu kontrol ediniz. Bu şekilde yağın tamamen pompa rezervuarına dönmüş olduğundan emin olursunuz.
- Kesinlikle yükü açık piston üzerine indirmeyiniz. Daima pistonu yüke kadar kaldırınız.
- Hidrolik ekipmanlarınızın bakım ve onarımını daima yetkili servisine ve orijinal parçalar kullanıldığından emin olunuz.
- Her şeyden önemlisi iş güvenliğini en ön planda tutunuz ve tereddütte kaldığınızda mutlaka “hidrolik teçhizatı üreten / tedarik eden” uzman kuruluşlardan profesyonel destek alınız.
Bilgiyle iş gör, sözün doğru olsun,
Öğrenmeye devam et, bugünü boş geçirme.
Yusuf Hac Hacib
Kutadgu Bilig, Çeviren:Reşit Rahmeti Arat